Acties zijn het gereedschap van een campagne. En er zijn tal van acties denkbaar, grofweg in te delen in protest, overtuigen, non-coöperatie en interventie. Gene Sharp, de theoreticus achter onder andere een handleiding om dictators omver te werpen, schreef een lijst met 197 vormen van acties. De uitleg en historische voorbeelden kun je vinden in zijn klassieker The Politics of Nonviolent Action. Gebruik dit document ter inspiratie voor je volgende campagne. Je kunt immers nooit genoeg gereedschap hebben.
1. Openbare redevoeringen houden 2. Brieven/kaarten verzenden 3. Verklaringen van organisaties en instellingen publiek maken 4. Ondertekende verklaringen afleggen 5. Intentieverklaringen afleggen 6. Groeps- en massapetities overhandigen
Communiceren met een breder publiek via
7. Leuzen, karikaturen en symbolen 8. Spandoeken, aanplakbiljetten en herkenningstekens 9. Folders, pamfletten en boeken 10. Kranten en tijdschriften 11. Recorders, radio en televisie 12. Geschreven teksten in de lucht, op muren en op de grond
Niet meewerken aan bepaalde gebruiken, gebeurtenissen en instellingen
60. Sociale- en sportactiviteiten opschorten 61. Maatschappelijke instellingen boycotten 62. Studentenlessen boycotten 63. Sociale ongehoorzaamheid 64. Zich terugtrekken uit sociale instellingen
Zich terugtrekken uit sociale systemen
65. Thuisblijven 66. Totale persoonlijke non-coöperatie 67. ‘Vlucht’ van werknemers 68. ‘Vlucht’ naar een vrijplaats 69. Collectieve verdwijning 70. Emigratie als protest
B. ECONOMISCHE NON-COÖPERATIE:
Acties door consumenten
71. Consumentenboycot 72. Soberheidsactie 73. Weigeren om huur te betalen 74. Weigeren om te huren 75. Nationale consumentenboycot 76. Internationale consumentenboycot
Acties door arbeiders en producenten
77. Boycot door werknemers 78. Boycot door werkgevers Acties door tussenpersonen: 79. Boycot door leveranciers
Acties door ondernemers
80. Boycot door handelaren 81. Weigeren eigendom te verhuren of te verkopen 82. Productie stoppen 83. Weigeren technische hulp te verlenen 84. Algemene winkeliersstaking
Acties door bezitters / beheerders van financiële hulpbronnen
85. Bankrekening intrekken 86. Weigeren om belasting of contributies te betalen 87. Weigeren om schulden of rente te betalen 88. Fondsen en kredieten intrekken 89. Weigeren belasting te betalen 90. Weigeren het officiële betaalmiddel te gebruiken
Acties door regeringen
91. Binnenlands embargo 92. Handelaren op de zwarte lijst zetten 93. Internationaal verkoopembargo 94. Internationaal inkoopembargo 95. Internationaal handelsembargo
C. ECONOMISCHE NON-COÖPERATIE: DE STAKING
Symbolische stakingen
96. Proteststaking 97. Werkonderbreking
Staking door groepen
98. Verplichte arbeid weigeren 99. Staking door boeren 100. Staking door landarbeiders 101. Staking door ambachtslieden 102. Staking door gevangenen 103. Staking door beoefenaars van vrije beroepen
107. Estafettestaking 108. Staking om concurrentiekracht van eigen bedrijf te verzwakken 109. Langzaam-aan-actie 110. Stiptheidsactie 111. Ziek melden 112. Ontslag nemen 113. Beperkte staking 114. Selectieve staking
Multi-industriële staking
115. Gedwongen algemene staking 116. Algemene staking Combinatie van staking en economische uitsluiting: 117. ‘Hartal’ (tijdelijke economische stillegging) 118. Economische stillegging van langere duur
D. POLITIEKE NON-COÖPERATIE
Gezag afwijzen / afkeuren
119. Weigeren verklaringen van trouw af te leggen of die intrekken 120. Politieke steun weigeren 121. Mensen tot weerstand oproepen
Weigeren met de regering mee te werken
122. Wetgevende lichamen boycotten 123. Verkiezingen boycotten 124. Overheids-werkzaamheden en banen bij de overheid boycotten 125. Ministeries en andere instellingen van de overheid boycotten 126. Scholen boycotten 127. Door de staat gesteunde organisaties boycotten 128. Weigeren medewerking te verlenen aan het handhaven van de wet 129. Tekens en plaatsaanduidingen verwijderen 130. Weigeren om aangewezen functionarissen te accepteren 131. Weigeren om bestaande instellingen op te heffen
Burgerlijke ongehoorzaamheid
132. Langzaam en aarzelend toegeven 133. Ongehoorzaam zijn zodra controle ontbreekt 134. Algehele ongehoorzaamheid door debevolking 135. Verborgen ongehoorzaamheid 136. Weigeren uiteen te gaan 137. Zitactie 138. Dienstplicht en deportatie weigeren 139. Onderduiken, vluchten, valse identiteit opgeven 140. Ongehoorzaam zijn aan immorele wetten
Acties door overheidspersoneel
141. Weigeren bepaalde instructies op te volgen 142. Bepaalde communicatielijnen en informatiebronnen blokkeren 143. Bepaalde zaken vast laten lopen 144. Administratieve tegenwerking plegen 145. Tegenwerking door rechterlijke macht 146. Inefficiënt werken bij handhaving van de orde 147. Muiterij
Binnenlandse acties door regeringen
148. Kwasi legitiem vertragen en ontwijken 149. Non-coöperatie door vertegenwoordigendeoverheidslichamen 150. Internationale acties door regeringen: 151. Wijzigingen aanbrengen in diplomatieke of andere vertegenwoordigingen 152. Diplomatieke gebeurtenissen uitstellen of afgelasten 153. Diplomatieke erkenning onthouden 154. Diplomatieke betrekkingen verbreken 155. Terugtrekking uit internationale organisaties 156. Lidmaatschap van internationale organisaties weigeren 157. Uitstoten uit internationale organisaties
Geweldloze interventie
Psychologische interventie
158. Zich blootstellen aan onaangenaamheden of gevaren 159. Vasten 160. Omgekeerde rechtszaak (beklaagden worden aanklager) 161. Persoonlijke psychologische confrontatie
181. Omgekeerde staking 182. Bedrijfsbezetting 183. Geweldloos land overnemen 184. Blokkades verbreken 185. Munten vervalsen 186. Door massale aankoop verhinderen dat anderen bepaalde goederen kunnen kopen 187. Waardepapieren of geld in beslag nemen 188. Dumpen 189. Selectieve clandizie kiezen 190. Alternatieve markten houden 191. Alternatieve transportsystemen gebruiken 192. Alternatieve economische instellingen ontwikkelen
Politieke interventie
193. Administratieve systemen belasten 194. Identiteit van geheime agenten onthullen 195. Gevangenneming uitlokken 196. Ongehoorzaam zijn aan gewone wetten 197. Doorwerken zonder collaboratie 198. Parallelregering vormen*
Tot slot
Deze handleiding is een bewerking van ‘198 Methods of Nonviolent Action’, gepubliceerd door Albert Einstein Institution. De methodes komen uit het boek The Politics of Nonviolent Action van Gene Sharp uit 1973. De illustratie bovenaan de pagina is van Wichai Wi, via The Noun Project.
Actievoeren is iets wat je moet leren door het te doen. Goede leerscholen zijn organisaties die organizing als methode gebruiken, zoals de vakbond. Organiseer samen met Stroomversnellers een training voor jouw groep.
Deze handleiding is onderdeel van de ‘toolbox voor bewegingen’. Deze toolbox bevat nog meer korte digitale handleidingen, met basiskennis over strategie, bewegingsopbouw, actievoeren en organizing. Een goede basis voor de beginnende activist, maar ook verfrissend voor de gevorderde veranderaar.
Ook wij houden van leren. Dus heb je ideeën om deze handleiding te verbeteren of aan te vullen met jouw ervaringen? Laat het ons weten!
