Wat is Sfeerbeheer en wat is hun rol?

Hoeveel Sfeerbeheerders heeft mijn demonstratie nodig?

Hoe stel je het team samen?

Sfeerbeheerders kunnen het beste in koppels van twee werken. Het liefst ook mensen die elkaar kennen en vertrouwen. Probeer ook het Sfeerteam zo divers mogelijk te maken om een brede afspiegeling van de samenleving te krijgen. Als de-escalatie en informatieverstrekking je belangrijkste taak is dan wil je een zo divers mogelijk team hebben rondlopen. Niet te jong en onervaren en niet alleen maar rauwdouwers. Als er mensen zijn met een achtergrond in maatschappelijk werk of de zorg is het een goed idee om hen voorrang te geven als Sfeerbeheerders.

Communicatie

Het is handig om Sfeerbeheer te voorzien van portofoons, incl. oortjes. Die kun je huren bij evenementverhuurders. Een groepschat voor Sfeerbeheer is ook een optie, maar groepschats worden al gauw onoverzichtelijk, of misschien zijn Sfeerbeheerders te druk met de demo om hun telefoon in de gaten te houden.. 

Enkele richtlijnen voor onderlinge communicatie per portofoon:

• Communicatie dient kort en bondig te zijn: to the point en niet paniekerig.
• Geef door wie je bent, wat je locatie is en geef kort aan wat er aan de hand is.
• Veroorzaak geen onnodige paniek door slechte communicatie.
• Het is handig als 1 van de 2 in het koppel de communicatie doet terwijl de ander inventarisatie maakt (dus de informatie verzamelt die gecommuniceerd moet worden). Geen twee dingen tegelijk doen.

Vooral bij communicatie met EHBO is het belangrijk geen paniek te veroorzaken

Niet roepen: “We hebben nu EHBO nodig!”. Maar geef duidelijk en rustig aan wie je bent, waar je staat, hoeveel slachtoffers er zijn en wat er met hun aan de hand is. Loop met je slachtoffer(s) mee uit de demonstratie, vraag deelnemers afstand te bewaren en zoek een rustige plek. Als het niet mogelijk de slachtoffer(s) te verplaatsen, houd omstanders op afstand. Het laatste wat slachtoffers nodig hebben, is een hele drukke groep mensen om hen heen die allemaal willen weten wat er aan de hand is. Stel de persoon gerust en wacht samen tot de EHBO ter plekke is om het slachtoffer over te dragen. Vraag eventueel hulp van een deelnemer van de demo indien nodig. 

Geef vooraf duidelijke instructies

Zitten er mensen in je team die niet gewend zijn om met portofoons te werken? Stuur iedereen ruim van tevoren een instructie per mail en zorg dat je van tevoren even oefent. Spreek duidelijk af waar en hoe laat mensen de portofoons weer inleveren en maak een lijstje met telefoonnummers van iedereen die een portofoon heeft gekregen.

Wat heeft een Sfeerbeheerder bij zich?

• Een hesje of iets anders dat zichtbaar maakt dat deze persoon bij de organisatie hoort. 
• Een lijstje met de belangrijkste telefoonnummers en een werkende telefoon met opgeladen batterij. 
• Is het een lopende demonstratie? Een kaartje met de route.
• Is het een manifestatie? Een A4-tje met het programma en een overzichtskaartje van het manifestatieterrein met duidelijk aangegeven waar podium, wc’s, EHBO post en catering aanwezig zijn. Zo kan je iedere deelnemer informeren als er vragen zijn.

Andere zaken om aan te denken: zorg ervoor dat Sfeerbeheerders altijd voorzien zijn van eten en drinken. Zeker op warme dagen is het belangrijk om je team goed gehydrateerd te houden. Mensen die druk zijn met taken willen nog wel eens vergeten dat ze al uren in de zon staan/lopen. Houd rekening met het weer: op zonnige dagen zonnebrand is belangrijk voor degenen die dat nodig hebben. Hetzelfde geldt voor paraplu’s of regenjasjes als het gaat regenen. Zorg goed voor je vrijwilligers!

Voorbereiden en briefen

Omgaan met politie en geweld

Je Sfeerbeheerders zijn geen verlengstuk van de politie! Ze zijn onderdeel van de organisatie en horen bij de demo of manifestatie. De politie kan proberen de Sfeerbeheerders wel te gebruiken voor politietaken. Probeer dit te voorkomen, want dan komen je vrijwilligers mogelijkerwijs tegenover hun demonstrerende vrienden te staan, en dat wil je niemand aandoen. Als de politie opdrachten geeft aan het Sfeerbeheerteam, laat ze de agenten doorverwijzen naar de organisatie/politiewoordvoerder. Laat je Sfeerbeheerteam niet zelf een besluit nemen onder druk van de politie. (Dit is niet altijd even makkelijk. De politie kan erg goed zijn in mensen onder druk zetten, maar probeer dit in ieder geval als uitgangspunt te nemen.) 

Is er een aanval door de ME, dan is het niet aan Sfeerbeheer om tussen de ME en de demonstranten te gaan staan. Daar zijn ze niet in getraind en brengt hen of deelnemers in gevaar. Het kan verwarring opleveren over de rol van Sfeerbeheer en je wil niet het verkeerde signaal afgeven aan je eigen demonstranten/deelnemers door “kant te kiezen”. Je belangrijkste taak op dat moment is het informeren van de organisatie via de portofoon of telefoon en letten op veiligheid van jezelf en de deelnemers door hen te waarschuwen over eventueel optreden van de ME of politie. 

Datzelfde geldt voor de omgang met deelnemers die dingen doen die jij als organisatie niet in je demonstratie wil zien, of onderling ruzie krijgen. Je kunt als Sfeerbeheer mensen aanspreken op hun gedrag, maar je hebt geen politietaal. Spreek de mensen rustig aan, heb een open luisterende houding en zorg dat het niet escaleert. Ga geen discussie aan en leg uit wat het doel van de demo is en welke middelen de organisatie daarvoor wil gebruiken (bv. vreedzaam protest). Je kan ook vragen of mensen de demo willen verlaten omdat je ziet dat jullie het niet eens zijn over het doel/middelen van de demo. Als mensen niet willen luisteren of agressief worden, geef prioriteit aan de veiligheid van jezelf, de vrijwilligers en de andere deelnemers. Bedenk ook dat je verantwoordelijkheid niet eindeloos is: je kunt niet alles oplossen.

Tegendemonstraties

Helaas is het steeds vaker nodig om rekening te houden met verstoring door bijvoorbeeld extreemrechtse groepen zoals Identitair Verzet, Voorpost, Rechts in Verzet en andere clubs. Zij kunnen simpelweg aanwezig zijn als irritatiefactor, ze kunnen komen provoceren of ze komen daadwerkelijk mensen aanvallen. De taak van het Sfeerbeheerteam is om in de gaten te houden of deze groepen zich aan het manifesteren zijn en dit te melden aan de organisatie. Het handigste is om 1 of 2 koppels goed in te lichten met de laatste info over mogelijke dreiging en hen als enige taak te geven: hou je ogen open en richt je op wat er buiten de demo/manifestatie gebeurt. 

Bij het zien van tegendemonstranten moeten deze koppels direct contact opnemen met de organisatie en overleg plegen wat de gewenste actie is op dat moment. En als het goed is heb je daar van tevoren al over nagedacht en een besluit genomen! Zorg dat duidelijk is wie er in dat geval het besluit neemt. Bijvoorbeeld: provocaties negeren, of politie informeren, of afschermen van de demonstratie, of verwijdering van de tegendemonstranten als de politie bijvoorbeeld weigert in te grijpen of als duidelijk is dat de tegendemonstranten geweld gaan gebruiken. 

Let er wel op dat je vrijwilligers alleen taken laat uitvoeren waar ze getraind voor zijn!

Ook hier weer staat de veiligheid van het Sfeerbeheerteam en de bezoekers van de demonstratie/manifestatie voorop. Zorg voor goede communicatie en een duidelijk plan vanuit de organisatie. Neem als organisatie van tevoren bijvoorbeeld contact op met clubs als de lokale AFA (Anti Fascistische Aktie), Laat Ze Niet Lopen of antiracistisch onderzoeksbureau Kafka om je te laten informeren.

Podiumtaken

Debriefing & evaluatie

Opmerkingen